ผู้สูงอายุฝึกงานศิลปะ สร้างความเพลิดเพลิน และสร้างอาชีพได้อย่างไม่รู้จบ
ดียิ่งกว่าสร้างความเพลิดเพลิน คือการสร้างรายได้ให้กับผู้สูงวัยที่รักงานศิลปะ โดยเฉพาะคนวัยเกษียณที่กำลังมองหา งานยามว่างที่ไม่ใช่แค่ฆ่าเวลา แต่หากช่วยต่อยอดให้เกิดเป็นอาชีพ เลี้ยงตัวเองในวัยหลัก 6 หลัก 7 ได้ อีกทั้งเมื่อทำจนเกิดความชำนาญ ก็สามารถบอกต่อหรือสอนผู้อื่นที่สนใจได้เช่นเดียวกัน ทั้งนี้การซื้ออุปกรณ์ในการทำงานศิลปะบางชิ้นนั้น ส่วนหนึ่งก่อให้เกิดรายได้ หรือการสร้างงานในชุมชนนั้นๆที่ทำงานฝีมือ เพื่อนำมาครีเอทให้เป็นงานอาร์ตแก้เหงา หรือผลิตเพื่อจำหน่ายของผู้สูงวัยแต่ละคน แต่ทว่างานศิลปะรูปใดบ้าง ที่คนวัยเกษียณสามารถทำได้ รวมถึงคนสูงวัยที่รักการวาดรูป แต่ไม่มีทักษะในเรื่องนี้ ก็สามารถที่จะเรียนรู้ได้ภายในระยะเวลาไม่กี่เดือน กระทั่งผลิตเป็นชิ้นงานวางขายในหลักร้อยบาท ที่ช่วยสร้างความภูมิใจ ให้กับผู้สูงอายุได้ไม่มากก็น้อย เนื่องจากเป็นกลุ่มที่มีเวลาว่างในการเรียนรู้
The Reporters ได้สอบถามยัง “อาจารย์พงศกร มงคล” ครูสอนศิลปะ จากโรงเรียนนิรมล จ.ชุมพร ให้ข้อมูลเกี่ยวกับงานศิลปะ ที่เหมาะกับคนวัยเกษียณ ในรูปแบบของงานแฮนด์เมด ที่สามารถทำเป็นอาชีพเล็กๆน้อยๆเลี้ยงตัวเองได้ หลังจากที่มีเวลาว่างในช่วงเกษียณอายุ ที่สำคัญยังช่วยคลายเหงาได้เป็นอย่างดี รวมถึงงานศิลปะอย่างการวาดรูป ที่ผู้สูงอายุซึ่งรักในด้านนี้ แต่วาดรูปไม่เป็นก็สามารถเรียนรู้ได้ ภายในระยะเวลาไม่กี่เดือนเช่นเดียวกับเด็กๆ อีกทั้งสามารถยึดเป็นอาชีพได้ หรือจะนำไปสอนผู้อื่นได้เช่นเดียวกัน ซึ่งถือว่าเป็นต่อยอดงานศิลปะ ไปยังชุมชนและกลุ่มคนที่สนใจอีกด้วย
อาจารย์พงศกร กล่าวว่า “จากประสบการณ์ที่เคยไปออกบูท และทำค่ายอาสาเกี่ยวกับงานศิลปะ ตามพื้นที่ต่างๆในชุมชนต่างจังหวัดนั้น งานศิลปะที่เหมาะกับผู้สูงอายุนั้น เป็นลักษณะของงานแฮนด์เมด ที่ไม่ได้ยากจนเกินไป นอกจากนี้ยังสามารถสร้างอาชีพได้อีกด้วย โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่มีพื้นฐาน ด้านงานศิลปะอยู่บ้างเล็กน้อยๆ เช่น “การวาดลวดลายบนแก้ว-กระถางดินเผา” โดยใช้สีฝุ่น ,สีอะคริลิก หรือสีโปสเตอร์ จากนั้นตามด้วยน้ำยาเคลือบดินเผา และทิ้งไว้ให้แห้งก็สามารถนำมาใช้งาน หรือวางจำหน่ายได้ ซึ่งงานนี้ผู้สูงอายุสามารถทำได้ทุกวัน ทั้งนี้หากผู้สูงวัยเลือกงานศิลปะดังกล่าว และไปซื้อเครื่องปั้นดินเผา เช่น ที่ชุมชนเกาะเกร็ด ก็เท่ากับเป็นการสร้างรายได้ สร้างงานให้กับคนในชุมชน ที่จำหน่ายเครื่องปั้นดินเผาได้อีกด้วย หรือจะปรับเป็นการเปิดสอน ให้กับผู้ที่สนใจได้อีกด้วย
นอกจากนี้ “งานสกรีนเสื้อผ้าหรือกระเป๋า” ก็เป็นงานศิลปะที่เหมาะ กับคนสูงวัยเช่นเดียวกัน เพราะสอนตัวเคยไปสอนให้กับชุมชนเรียน ในอำเภอเชียงดาว จ.เชียงใหม่ ที่มีทั้งเด็ก และผู้สูงวัยบางคนมาเรียน ที่สำคัญเป็นงานศิลปะที่ไม่ยากสำหรับคนวัยนี้ แต่นำมาต่อยอดลงบนชิ้นงาน เช่น กระเป๋า หรือ เสื้อยืดสำหรับขายนักท่องเที่ยว ซึ่งวิธีสกรีนเสื้อยืดนั้น เริ่มจาก 1.แปะแผ่นสติ๊กเกอร์ลวดลาย ที่จะสกรีนลงบนบล็อกสกรีนที่เตรียมไว้ เช่น รูปการ์ตูน หรือตัวอักษรต่าง ที่ผ่านการตัดด้วยมีดคัตเตอร์ เพื่อให้เกิดช่องว่างในแผ่นลวดลาย หรือรูปตัวการ์ตูนต่างๆ เพื่อที่ว่าในขณะที่ทำการเทสีสกรีนเสื้อลงไป จะทำให้เกิดลวดลายพิมพ์ลงบนเสื้อนั่นเอง
2.การนำบล็อกที่แปะสติ๊กเกอร์ ลวดลายสำหรับสกรีนเสื้อ มาวางบนเสื้อยืด หรือ กระเป๋าสีพื้น (สีขาว สีครีม) ที่เราต้องการจะสกรีนลวดลาย 3.เทสีสำหรับสกรีนเสื้อยืดลงไป พร้อมกับใช้เทปยางรูดปาดทับ ลงไปบนสีที่อยู่ในบล็อกสกรีน (เกลี่ยสีให้เรียบพร้อมที่จะพิมพ์ลงบนเนื้อผ้า) 4.รอให้สีซึมลงไปเสื้อยืด พร้อมกับยกบล็อกสกรีนออก และทิ้งไว้ให้แห้ง 5.นำไปซักตากและรีดพร้อมใช้งาน ซึ่งผู้สูงอายุสามารถทำใช้เองในครอบครัว หรือจะทำเป็นออร์เดอร์ เพื่อให้ผู้ค้ามารับไปจำหน่ายอีกทีก็ได้เช่นกัน หรือจะนำไปต่อยอด เป็นงานจิตอาสาสอนเด็กๆในชุมชนได้เช่นกัน
ส่วน “การวาดรูป” ก็เป็นงานศิลปะที่เหมาะกับผู้วัย โดยเฉพาะรูปที่เกี่ยวกับ วิวทิวทัศน์ รูปสัตว์ รูปเหมือนคน ที่ถือเป็นศิลปะขั้นพื้นฐาน และช่วยเรื่องการฝึกสมาธิให้กับคนสูงวัย ซึ่งการวาดรูปนั้นเหมาะกับผู้สูงวัยที่มีพื้นฐานในการวาดรูป รวมถึงผู้ที่ไม่มีพื้นฐานวาดรูปก็สามารถเลือก งานศิลปะชั้นนี้เป็นงานอดิเรกได้ เพราะจากประสบการณ์ ในการเปิดสอนวาดรูปให้กับเด็กๆนั้น เด็กมัธยมปลาย จะใช้ระยะเวลาประมาณ 2-3 เดือน ก็สามารถวาดรูปได้ จากที่วาดไม่เป็นเลย ขอเพียงให้ผู้เรียนมีใจรัก และมาเรียนทุกอาทิตย์ วันละ 3-4 ชั่วโมง ผู้สูงอายุก็เช่นเดียวกัน สามารถเรียนวาดได้แม้วาดไม่เป็นก็ตาม
สำหรับคนสูงวัยที่มาเรียนวาดรูปนั้น ก็จะเริ่มจากฝึกวาดโครงสร้างก่อน เช่น วาดโครงสร้างรูปคน วาดโครงสร้างเลียนแบบหุ่นนิ่ง และวาดโครงสร้างรูปร่างสัตว์ ตามขั้นตอนที่สองคือการลงสี ซึ่งสามารถเลือกได้ตามประเภทที่ชอบ สีน้ำ,สีโปสเตอร์,สีอะคริลิค และขั้นตอนสุดท้ายคือ การฝึกเก็บรายละเอียดในจุดต่างๆ นอกจากนี้ผู้สูงอายุก็ยังสามารถเรียนวาดรูป ในรูปแบบที่เรียกกันว่า “งานดรออิ้ง” หรือ การวาดแรงเงาในโทนสีขาวเทาดำ ก็ได้เช่นกัน ทั้งนี้แนะนำว่าผู้สูงอายุไม่ควรเรียนวาดรูป ที่เลือกใช้สีอะคริลิค หรือ สีน้ำมัน เพราะหากสูดดมสีเหล่านี้เป็นเวลานานๆ จะทำให้ส่งผลเสียต่อสุขภาพ ดังนั้นแนะนำว่าให้เลือกเรียนวาดรูป และเลือกใช้สีน้ำ หรือ สีโปสเตอร์ รวมถึงการเรียนวาดรูปแบบดรออิ้ง โดยใช้ดินสอแรเงาเป็นรูปภาพจะดีที่สุด
“ทั้งนี้สิ่งที่ผู้สูงอายุจะได้จากการเรียนวาดรูปนั้น คือเรื่องของคุณค่าของผลงานที่วาดออกมา ทั้งนี้ไม่จำเป็นต้องเป็นชิ้นใหญ่มาก แต่ขอให้เป็นชิ้นงานที่ขนาดเล็ก หรือปานกลาง ซึ่งสามารถทำเสร็จได้ภายในระยะเวลา 1 อาทิตย์ เช่น ภาพวาดวิวทิวทัศน์ ภาพสัตว์ ภาพเหมือนคน ซึ่งเป็นทักษะขั้นพื้นฐาน ก็จะเป็นแรงบันดาลใจให้วาดภาพขนาดใหญ่ขึ้น เนื่องจากมีทักษะเพิ่มมากขึ้น ทั้งนี้เมื่อผู้สูงอายุวาดภาพลงบนผ้าใบที่มีกรอบ หรือวาดลงในกระดาษวาดรูปขนาด 300 แกรม โดยการเลือกใช้สีน้ำ เช่น ถ้าหากเป็นไซส์ ขนาด A3 (10.8×14.8 ซม.) ก็จะสามารถจำหน่ายอยู่ที่ ราคาประมาณ 300 บาท และขนาด A2 (15×22 ซม. ) จะอยู่ที่ราคาประมาณ 800-1,200 บาท ต่อ 1 รูป ก็ถือเป็นการสร้างรายได้ยามว่าง”
นอกจากนี้งานศิลปะสำหรับประดับบ้านที่รู้จักกันดี และหากมีสะสมไว้เป็นระยะเวลาที่นาน ก็ทำให้ชิ้นงานดังกล่าวมีมูลค่า อย่าง “งานแกะภาพพิมพ์” ก็เป็นสิ่งที่คนวัยเกษียณสามารถทำได้ หากว่ายังสายตาดีเป็นปกติ แม้ว่าจะอุปกรณ์จะมีลักษะคม แต่ทั้งนี้เมื่อผลิตเป็นชิ้นงานแล้ว สามารถสร้างรายได้ได้เป็นอย่างดี นอกจากศิลปะสไตล์นี้ยังมีคู่แข่งไม่มาก หรือยังมีผู้ผลิตชิ้นงานดังกล่าว จำกัดอยู่ในกลุ่มที่น้อย และมักจะได้รับความนิยมในกลุ่มของผู้ที่ทำธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ ที่นิยมซื้อไปใส่กรอบเพื่อประดับที่อยู่อาศัย ทั้งนี้งานแกะภาพพิมพ์สามารถแกะลงบนไม้ หรือเหล็ก ก็ได้เช่นกัน
“ทั้งนี้วิธีการแกะภาพพิมพ์นั้น เริ่มจากการลอกลายลวดลาย ที่จะแกะสลักลงบนไม้ ด้วยกระดาษก๊อปปี้หรือกระดาษคาร์บอน จากนั้นก็จะได้ลวดลายสำหรับแกะลงบนแผ่นไม้ ตามด้วยการใช้สีสเปรย์สีดำพ่นลงบนแผ่นไม้ที่ลอกลายเอาไว้ และใช้มีดสำหรับแกะไม้บนภาพพิมพ์ โดยแกะตามรอยที่วาดเอาไว้กระทั่งได้เป็นรูปทรงที่สวยงาม โดยส่วนที่แกะให้เป็นรูปทรงต่างๆ ที่สวยงามนั้นจะมีสีขาว ส่วนที่ไม่ได้แกะก็จะมีสีดำเข้มของสีสเปรย์ที่พ่นทับบนไม้ ทั้งนี้ภาพพิมพ์ที่แกะเสร็จเรียบร้อยแล้ว ชิ้นงานที่ได้จะสวยงามโดดเด่น และดูคลาสสิค คล้ายกับการใช้ของแหลม ขีดหรือวาดบนพื้นที่ดำเข้ม ให้เป็นรูปภาพที่สวยงาม”
นอกจากที่กล่าวมานั้น งานศิลปะที่เกี่ยวข้องชุมชน อย่างการทำเขียนลวดลายบนผ้าบาติก งานปั้นแจกันหรือถ้วยโถโอชาม กระทั่งการเขียนลวดลายบนภาชนะเหล่านี้ ก็เป็นงานยามว่างที่คนสูงวัย ยังสามารถทำได้ โดยเฉพาะคนวัยเกษียณที่เคยชินและทำเป็นประจำ ที่สำคัญยังสามารถบอกต่อลูกหลาน หรือสอนคนในชุมชนให้มีทักษะศิลปะ ที่ต่อยอดเลี้ยงชีพได้เช่นกัน
