คนเชียงรายวิตกสารปนเปื้อนแม่น้ำกก ‘เพียรพร’ เรียกร้องแก้ปัญหาเร่งด่วน
คนเชียงรายวิตกสารปนเปื้อนแม่น้ำกก ‘เพียรพร’ ถามรัฐบาลนิ่งเพราะมีใบสั่งหรือไม่ เรียกร้องแก้ปัญหาเร่งด่วน-ปิดเหมืองต้นน้ำ หวั่นเป็นภัยความมั่นคงประเทศ-กระทบสุขภาพ ห่วง ต.ค.นี้เดินเครื่องสร้างเขื่อนปากแบง อาจกลายเป็นอ่างเก็บน้ำพิษ
นางสาวเพียรพร ดีเทศน์ เลขาธิการพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา และ International Rivers ให้สัมภาษณ์กับ The Reporters ถึงปัญหาสารปนเปื้อนในแม่น้ำกก รวก สาย โขงในขณะนี้ว่า เราทราบว่าทางตอนบนของรัฐฉาน ประเทศเมียนมา มีการทำเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ ซึ่งกรมควบคุมมลพิษตรวจวัดคุณภาพน้ำมาแล้ว 9 ครั้ง พบว่ามีสารโลหะหนักมาโดยตลอด เวลานี้ชาว อ.แม่สายมีความกังวลเป็นอย่างมากเพราะเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมาพายุวิภาซัดเข้ามาที่ไทย ชาวเชียงรายกลัวเป็นอย่างมากเนื่องจากน้ำท่วมปีที่แล้ว เราเดือดร้อนจากน้ำและโคลนเป็นความทุกข์อย่างสาหัส แต่ขณะนี้เป็นโคลนพิษ ประชาชนจึงหวาดวิตก
เราอยากทราบว่าเมื่อไรรัฐบาลจะแก้ปัญหานี้อย่างจริงจัง การที่คณะทำงานของนายประเสริฐ จันทรรวงทอง รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ประชุมปลายเดือนที่แล้ว ระบุว่าจะไปสำรวจร่วมกับเมียนมา แต่เมียนบอกว่าเป็นเหมืองที่ไม่ได้รับการอนุมัติจากรัฐบาล เนื่องจากอยู่นอกพื้นที่การควบคุม ทำให้ประชาชนเครียดว่าจะทำอย่างไรให้รัฐบาลไทยคุ้มครองสุขภาพความเป็นอยู่ของประชาชนให้มีประสิทธิภาพมากกว่านี้
เราทราบว่าเหมืองแร่อยู่ภายใต้การควบคุมของกองกำลังว้า และดำเนินการด้วยบริษัทสัญชาติจีน ส่งออกแร่ไปยังจีน เราถึงตั้งคำถามว่าไทยมีส่วนเกี่ยวข้องหรือไม่ ถึงไม่ดำเนินการแก้ปัญหานี้เสียที ที่ผ่านมาภาคประชาชนได้ส่งหนังสือถึงหลายองค์กร เพื่อขอข้อมูลการนำเข้าและส่งออกสารตั้งต้นเกี่ยวกับแร่ เพราะอยากทราบว่าการที่รัฐบาลนิ่งเฉยนั้น มีใบสั่งอะไรมาหรือไม่ ทำให้ไม่มีการแก้ปัญหาอย่างจริงจังเท่าที่ควร
154 กิโลเมตรของน้ำกกใน จะ เชียงรายแลชียงใหม่ไหลลงแม่น้ำโขงปนเปื้อนไปด้วยสารพิษแล้วทั้งหมดรวมถึงบริเวณพรมแดนไทย-ลาวตั้งแต่สามเหลี่ยมทองคำถึง อ.เชียงของ จ.เชียงราย 90 กว่ากิโลเมตรคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขง (MRC) ตรวจแล้วพบว่ามีการปนเปื้อนสารหนูเกินค่ามาตรฐาน แม่น้ำ 4 สาย กก สาย รวก โขงกำลังปนเปื้อนและอยู่ในภาวะวิกฤต เนื่องจากมีการทำเหมืองแร่เถื่อน เราต้องการการแก้ปัญหา ต้องการศูนย์สั่งการที่ไม่ใช่แค่ทำเพราะได้ทำ เพราะปีนี้ฤดูฝนเข้าเดือนที่ 3 แล้ว ประชาชนต้องอยู่ในความกังวลอีกนานแค่ไหน รัฐบาลถึงจะออกมาแก้ปัญหา
สำหรับศูนย์ประสานงานในพื้นที่ ที่ภาครัฐบอกว่าไม่มีงบประมาณนั้น นางสาวเพียร ตั้งคำถามว่าชีวิตคนหนึ่งมีมูลค่าเท่าไร สุขภาพของคนในครอบครัวมีผลกระทบเท่าไร หากรัฐบาลเห็นปัญหานี้เป็นปัญหาเร่งด่วน เรื่องนี้จะเป็นเรื่องเร่งด่วน เชื่อว่าเรามีทรัพยากรและงบประมาณเพียงพอ เพียงแค่จะจัดสรรอย่างไร มีคนจำนวนมากที่ประสบภัย เราอยากเห็นการยอมรับปัญหาว่าเป็นปัญหาที่ใหญ่และควรจะเป็นแก้ปัญหาอย่างเร่งด่วน การตรวจพบค่าสารหนูและโลหะหนักคงที่ถึง 9 ครั้ง แปลว่าไม่ได้มีการแก้ปัญหาที่ต้นทางเหมืองยังดำเนินการอยู่ ฝนตกชะสารปนเปื้อนลงมาตลอด
หลายคนมองเรื่องนี้เป็นเรื่องความมั่นคงของประเทศและความมั่นคงสุขภาพของประชาชน เรากำลังมีข้าศึกหรือผู้ร้ายปล่อยสารพิษลงแม่น้ำ การแก้ไขต้องเริ่มทันที ไม่ว่าจะเป็นการเจรจาทวิภาคี พหุภาคี หรือการใช้กลไกต่าง ๆ ที่มีอยู่ในปัจจุบัน เช่น กรอบความร่วมมือแม่โขง-ล้านช้าง (MLC) ที่มีจีนเป็นผู้ดูแล หรือการใช้กรอบของ MRC เชื่อว่ามีหลายช่องทางที่จะทำได้เพียงแต่ขาดความจริงจังและนโยบายที่เห็นว่า ปัญหานี้เป็นปัญหาที่รุนแรงเทียบเท่ากับปัญหาชายแดนไทย-กัมพูชา เรามีทรัพยากรเพียงพอ เรามีกรอบการเจรจา เพียงแต่รัฐบาลยังไม่ได้ทำเท่านั้น
การนำไปสู่เป้าหมายการปิดเหมืองแร่แรร์เอิร์ธในเมียนมาสามารถทำได้และต้องรีบทำ ภาพถ่ายดาวเทียมจากทางการเห็นต้นน้ำกกมีการเปิดหน้าดินในลักษณะที่ใกล้เคียงกับเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ 6 จุด หากปล่อยไปเรื่อย ๆ เรามีประสบการณ์แล้วที่รัฐคะฉิ่น ประเทศเมียนมา มีทั้งหมด 400 เหมือง แม่น้ำกลายเป็นกรด แต่แม่น้ำของเรายังอยู่ในภาวะที่อยากยับยั้งแก้ไขฟื้นฟูได้ ประชาชนยังไม่ได้เจ็บป่วยทางกายรุนแรง แต่ก็ได้รับผลกระทบทางสุขภาพจิต เราจึงปล่อยไว้ไม่ได้หากปล่อยไว้แบบนี้ต้นน้ำเสียหายพังหมดแน่นอน ความรุนแรงอาจจะย้อนหวนกลับไม่ได้อีกเลย หากรัฐบาลไม่เร่งแก้ไขในตอนนี้
แม่น้ำกก สาย รวก ไหลลงแม่น้ำโขง ซึ่ง MRC พบว่ามีสารหนูเกินค่ามาตรฐาน ที่แม่น้ำโขงท้ายน้ำจาก อ.เวียงแก่นพรมแดนไทย-ลาวกว่า 90 กิโลเมตรนั้น มีการลงนำสัญญาซื้อขายไฟฟ้าจากโครงการพลังงานน้ำเขื่อนปากแบง บริษัทได้จัดประชุมรายงานผลกระทบข้ามพรมแดนกับประชาชนในพื้นที่ อ.เวียงแก่นและ อ.เชียงของ จ.เชียงราย เมื่อปลายเดือน มิ.ย.ที่ผ่านมา ชาวบ้านได้ร้องเรียนต่อรัฐบาลว่าการจัดประชุมครั้งนี้ไม่เป็นไปตามกรอบกฎหมายของไทย โดยทราบว่าจะมีการเริ่มก่อสร้างในเดือน ต.ค.นี้
ประชาชนจึงมีความกังวลว่า หากแม่น้ำโขงที่ไหลลงสู่ลาวกลับถูกกั้นให้กลายเป็นอ่างเก็บน้ำนิ่ง ๆ น้ำจะเท้อมาถึง อ.เชียงแสน เชียงของ และเวียงแก่น น้ำนิ่งแปลว่าอัตราการไหลของน้ำจะน้อยลง ตะกอนสารพิษจะตกลงสู่แม่น้ำโขงโดยเฉพาะบริเวณพรมแดนไทย-ลาว กลายเป็นว่าแม่น้ำโขงที่ปนเปื้อนอยู่ ณ ขณะนี้จะกลายเป็นอ่างเก็บน้ำพิษ
“เราปฏิเสธไม่ได้ว่าแม่น้ำโขงเป็นแหล่งอาศัยของสัตว์น้ำ เป็นแหล่งใช้น้ำของประชาชน เป็นแหล่งน้ำเกษตรกรรม เป็นแหล่งน้ำอุปโภคบริโภค ถ้าเรายอมให้เขื่อนปากแบงมากั้นแม่น้ำโขงแล้วกลายเป็นอ่างเก็บน้ำพิษ ปัญหาก็จะยิ่งรุนแรงทวีคูณ ดังนั้นควรจะหยุดทันทีควรจะแก้ปัญหาสารปนเปื้อนก่อนที่จะเดินหน้าโครงการนี้ เพราะอาจจะทำให้เกิดผลกระทบรุนแรงและกว้างขวางมากยิ่งขึ้น” นางสาวเพียรพร ทิ้งท้าย
