ล่องเรือชมกรรมวิธีเก็บ ‘ไก’ สาหร่ายน้ำจืด ในบรรยากาศรุ่งอรุณแห่งแม่น้ำโขง อ.เชียงของ

“…ต้องนั่งเรือหางยาวออกไป ตั้งแต่ 7 – 8 โมง ไม่เกิน 9 โมง อากาศจะไม่หนาวมาก แดดจะยังไม่แรง และจะเห็นแม่น้ำโขงสวยที่สุด”

‘ลุงตา’ เจ้าของเรือหางยาว นัดแนะกับผู้สื่อข่าว The Reporters เพื่อที่เราจะได้ออกเรือในเช้าวันถัดมาจากชายฝั่งท่าเรือบ้านหาดไคร้ ตำบลเวียง อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย ออกไปสู่มหานทีแห่งเอเชียอาคเนย์

พวกเราออกเรือไปกันแต่เช้าตรู่ ในช่วงเวลาที่ตรงกับคำแนะนำของลุงตา ช่วงเวลาที่พระอาทิตย์กำลังขึ้นจากทิศตะวันออก เหนือแผ่นดินประเทศลาว ทอแสงสะท้อนคลื่นน้ำเป็นประกาย

เรือหางยาวเดินออกไปใกล้เคียงแนวร่องน้ำลึก มุ่งหน้าลงใต้ผ่านประติมากรรมปลาบึกพ่นน้ำ พลันเห็นเงาแม่หญิงยืนกระจายตัวบนแม่น้ำโขง ห่างกันราว 2-3 เมตร กำลังง่วนกับบางสิ่งที่ซ่อนอยู่ใต้แม่น้ำโขง

“แม่หญิงกำลังเก็บไก…”

เสียงของลุงตาคลายข้อสงสัยได้ในทันที แน่นอนว่า คนต่างถิ่นอาจไม่คุ้นชินกับคำนี้ ลุงตาจึงพาเรือเข้าเทียบ พาไปดูว่า ‘ไก’ แท้จริงแล้วคือ ‘สาหร่ายน้ำจืดแห่งแม่น้ำโขง’

สาหร่ายเส้นสีเขียวสด บอกเล่าความอุดมสมบูรณ์ของสายน้ำในตัวมันเอง โดยมีเหล่าแม่หญิง ช่วยบอกเล่าเรื่องราวของ ‘ไก’ ให้กับเรา แม่หญิงชู ‘ไก’ ที่เก็บใส่ถุงกระสอบ ให้เราได้เห็นอย่างใกล้ชิด แล้วแม่หญิงก็ก้มตัวลงอีกครั้ง จนตัวอยู่ในระนาบเดียวกันกับผืนน้ำ ควานมือทวนกระแสน้ำหยิบ ‘ไก’ ขึ้นมาล้างกรวดทรายออก ทีละกำ สองกำ

แม่หญิงคนหนึ่งเปิดเผยว่า ไกสดเหล่านี้มีมูลค่าประมาณ 100 บาทต่อกิโลกรัม ชาวบ้านมักจะนำไปแปรรูป จำหน่ายเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชนชื่อดัง ไม่ว่าจะนำไปทำเป็น ไกผงโรยข้าว ไกแผ่นอบกรอบ หรือแม้แต่ไกทรงเครื่อง สร้างมูลค่าให้กับสินค้า เปิดทางให้เม็ดเงินไหลลงสู่ฐานราก จากทรัพยากรที่มีอยู่ในท้องถิ่น

อย่างไรก็ตาม ก็มีเสียงสะท้อนเช่นกันว่าฤดูเก็บไกจากที่เคยเก็บในช่วงเดือนพฤศจิกายนจนถึงเดือนพฤษภาคม กลับสั้นลง เหลือเพียงรพหว่างเดือนธันวาคมถึงเดือนเมษายน ลดลงไปถึง 2 เดือน ซ้ำร้ายแต่ละเดือนยังต้องเฝ้าลุ้นว่า ระดับน้ำจะสูงขึ้น พัดพาไกหลุดลอย เสียหาย หรือน้ำลึกเสียจนเกินกว่าจะเก็บไกได้ เพราะแม้กระแสน้ำจะไหลจากเหนือลงใต้ตลอดทั้งปี แต่ระดับน้ำในแม่น้ำโขงกลับแปรปรวนผันผวนไม่เป็นไปตามธรรมชาติของฤดูกาล 

เสียงเรียกร้องของชุมชนต่อประเด็นซับซ้อนนี้ จึงเป็นความปรารถนาที่เรียบง่าย เพียงแค่รักษาความเป็นไปของแม่น้ำนานาชาตินี้ให้ยังคงความอุดมสมบูรณ์ ไม่ใช่เพียงเป็นต้นทุนให้กับชุมชน แต่เป็นมรดกให้กับลูกหลานต่างชนชาติ ให้ร่วมพักพิงอาศัยแม่น้ำร่วมกันได้หลายชั่วอายุคนต่อไป

เรื่อง/ภาพ : ณัฐนนท์ เจริญชัย

ขอขอบคุณโรงแรม Fortune Riverview Hotel Chiang Khong สำหรับที่พักริมแม่น้ำโขง ในตำบลเวียงอำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย ที่พักบรรยากาศเงียบสงบ หลีกหนีความวุ่นวายจากโลกภายนอก พร้อมวิวแม่น้ำโขงอันงดงาม 

https://www.facebook.com/FortuneChiangKhong?mibextid=LQQJ4d