รู้จัก ‘ปราสาทตาเมือนโต๊ด’ อโรคยาศาล สถานพยาบาลอายุกว่า 800 ปี
รู้จัก ‘ปราสาทตาเมือนโต๊ด’ อโรคยาศาล สถานพยาบาลอายุกว่า 800 ปี ตั้งอยู่ที่บ้านหนองคันนา ต.เมียง อ.พนมดงรัก จ.สุรินทร์
วันที่ 12 มิ.ย.68 The Reporters ลงพื้นที่บ้านหนองคันนา ต.เมียง อ.พนมดงรัก จ.สุรินทร์ สำรวจโบราณสถานกลุ่มปราสาทตาเมือน นอกจากปราสาทตาเมือนธม ยังมีปราสาทตาเมือนโต๊ด และ ปราสาทตาเมือน ซึ่งตั้งอยู่ใกล้เคียงกัน
ปราสาทตาเมือนโต๊ด เป็นโบราณสถานที่เรียกกันว่า อโรคยาศาล หรือศาสนสถานประจำสถานพยาบาลแห่งหนึ่งในจำนวน 102 แห่ง ที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 (พ.ศ.1724-1761) ประกอบด้วยอาคาร 2 ส่วน ที่เป็นศาสนสถาน ซึ่งยังปรากฏเป็นตัวอาคารในปัจจุบัน และสถานพยาบาล ที่ก่อสร้างด้วยไม้ ซึ่งผุพังไปหมดแล้ว
นางปริญญา สุขใหญ่ หัวหน้าพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสุรินทร์ สำนักศิลปากรที่ 10 นครราชสีมา กรมศิลปากร เปิดเผยว่า ปราสาทตาเมือนโต๊ด เป็นอโรคยาศาล ที่มีองค์ทางสถาปัตยกรรมที่ครบถ้วนที่สุดแห่งหนึ่ง ปราสาทประธาน ที่เรือนธาตุส่วนล่างก่อด้วยหินทราย ถัดขึ้นไปก่อด้วยศิลาแลง มีบรรณาลัย หรือวิหาร ก่อด้วนศิลาแลง ซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นที่เก็บรักษาคัมภีร์ ทางศาสนา หรือวิหารที่ประดิษฐานรูปเคารพ และสระน้ำ ที่จะมีประจำในทุกอโรคยาศาล ซึ่งจะกรุขอบสระทั้งสี่ด้านด้วยศิลาแลงเพื่อให้สามารถตักน้ำมาใช้ในหน้าแล้งด้วย
นอกจากนี้ยังมีกำแพงแก้ว ก่อด้วยศิลาแลงล้อมรอบปราสาทประธานและบรรณาลัย มีซุ้มประตูหรือโคปุระ ทางทิศตะวันออกที่พบหลักฐานสำคัญ เป็นจารึกประจำอโรคยาศาลปราสาทตาเมือนโต๊ด ที่ค้นพบที่โบราณสถานประเภทนี้หลายแห่งด้วยกัน
นางปริญญา เปิดเผยว่า ปัจจุบันจารึกประจำปราสาทตาเมือนโต๊ด เก็บรักษาอยู่ที่หอสมุดแห้งชาติ ความในจารึกกล่าวถึงพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ตั้งปณิธานในการสร้างอโรคยาศาล เพื่อเป็นสถานที่รักษาโรคให้กับประชาชน ปราสาทตาเมือนโต๊ด กรมศิลปากร ประกาศเป็นโบราณสถานเมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2478 เช่นเดียวกับปราสาทตาเมือนธม ซึ่งปีนี้ก็ครบ 90 ปีแล้ว และมีการประกาศเขตโบราณสถาน เมื่อปี 2532 จำนวน 5 ไร่ 3 งาน 88 ตารางวา
สำหรับอโรคยาศาล แบบปราสาทตาเมือนโต๊ด พบใน จ.สุรินทร์ รวม 5 แห่ง ประกอบด้วย ปราสาทตาเมือนโต๊ด ปราสาทบ้านเฉนียง อ.เมือง ปราสาทจอมพระ อ.จอมพระ ปราสาช่างปี่ อ.ศรีขรภูมิ และปราสาทกังแอนอ.สังขะ
ปราสาทตาเมือนโต๊ด ตั้งอยู่ห่างจากประสาทตาเมือนธม ชายแดนไทย-กัมพูชา ประมาณ 900 กิโลเมตร จุดนี้ไม่มีทหารทั้งสองฝ่ายประจำการเหมือนที่ปราสาทตาเมือนธม มีเจ้าหน้าที่ของกรมศิลปากร ดูแลทำความสะอาดมาโดยตลอด และเปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าชมตามปกติ
