กสศ. ส่งเสริมการศึกษายืดหยุ่น ช่วยตัดวงจรรับจ้างพ่นยาฆ่าแมลงของ ‘อานัด’ เด็กนอกระบบการศึกษา สู่ ‘วันแห่งความสำเร็จ’
ร่างกายมีความเสี่ยงสูงจำเป็นต้องหลีกเลี่ยงการสัมผัสสารเคมี และควรหลีกเลี่ยงจากสภาพแวดล้อมหรือทำงานที่เสี่ยงต่อสารเคมีเพิ่มเติม
คำเตือนจากแพทย์โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล อำเภอองค์รักษ์ จังหวัดนครนายก ที่บอกกับ กฤษณะ มูฮัมหมัด หรือ ‘อานัด’ เด็กหนุ่มนอกระบบการศึกษาวัย 16 ปี หลังรับการตรวจคัดกรองสุขภาพและสารเคมีในเกษตรกร
เสียงคำเตือนจากแพทย์เข้ามากระแทกความรู้สึก และสร้างความกังวลให้กับอานัด เขาเริ่มทบทวนกับตัวเองว่าจะไม่สามารถรับจ้างพ่นยาฆ่าแมลงได้ต่อไป หลังเสียสละหยุดเรียนมาประมาณ 1 ปีเศษ เพื่อมอบโอกาสให้น้องชายได้เรียนหนังสือต่อ
อานัดเป็นหนึ่งในเด็กที่หลุดออกจากระบบการศึกษาและต้องได้รับความช่วยเหลือเร่งด่วน อานัดถูกนำเข้าสู่การเยียวยาในเบื้องต้น ผ่านกลไลการช่วยเหลือจากจังหวัดนครนายก ซึ่งเป็น 1 ใน 20 จังหวัดต้นแบบสร้างความเสมอภาคทางการศึกษา ผ่านโครงการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่เพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา กสศ. โดยมีเป้าหมายเพื่อให้หลุดพ้นจากงานรับจ้างพ่นยาฆ่าแมลง และกลับสู่ระบบการศึกษาทันที
ทิศทางชีวิตของ กฤษณะ มูฮัมหมัด เริ่มชัดเจนขึ้น เมื่อได้กลับไปที่โรงเรียนภัทรพิทยาจารย์ เพื่อจัดการแก้ไข ร. ที่ค้างอยู่ถึง 6 วิชาให้สำเร็จ ด้วยแรงสนุบสนุนจากทุกส่วน อานัดมุ่งมั่นทำงานตามสั่งของอาจารย์อย่างเคร่งครัดผนวกกับไม่ต้องไปรับจ้างฉีดยาฆ่าแมลงอีก ทำให้สามารถทุ่มเวลากับการเรียนได้เต็มที่ ทำให้อานัดดำเนินการแก้ไข ร. ได้เสร็จครบทุกวิชาในระยะเวลาเพียง 1 เดือน
วันนี้จึงเป็นอีกวันที่ตราตรึงในความทรงจำของ ‘อานัด’ ตลอดไป เพราะเขาได้สำเร็จการศึกษาในระดับชั้นมัธยมศึกษาต้น (ม.3) จาก โรงเรียนภัทรพิทยาจารย์ แม้ที่ผ่านมาจะพยายามเข้าไปแก้ไข แต่ด้วยภาระหน้าที่ต้องไปรับจ้างฉีดยาฆ่าแมลงทำให้เวลาทบทวนตำราเรียนน้อยลงจนห่างหายกับโรงเรียนไป
นายกฤษณะ เล่าความรู้สึกในวันรับใบประกาศนียบัตรว่า ครั้งที่ต้องออกจากโรงเรียนไปทำงานพ่นยาฆ่าแมลงเพื่อหาเงินจุนเจือครอบครัว คิดเสมอว่าวันหนึ่งจะต้องได้กลับมาเรียนหนังสืออีกครั้ง แต่ยังมองไม่เห็นว่าจะหาทางออกได้อย่างไร จนได้รับความช่วยเหลือจากผู้ใหญ่ใจดีทุกท่าน แล้วเมื่อวันที่รอคอยมาถึง จึงขอแสดงความขอบคุณไปยังผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกคนที่เข้ามาช่วยเหลือให้ครอบครัวดีขึ้น ได้หยุดจากงานพ่นยาฆ่าแมลง และสำคัญที่สุดคือได้วุฒิการศึกษาชั้น ม.3 มาได้สำเร็จ
รู้สึกโล่งใจและภูมิใจในตัวเองมาก ๆ ผมอยากเอาใบประกาศฯ ให้พ่อกับแม่ดูว่าผมทำได้แล้ว จากนี้ผมตั้งใจไว้ว่าจะเรียนต่อให้ได้วุฒิ ม.6 พร้อมกับเรียนฝึกอาชีพช่างแอร์ไปด้วย วุฒิที่ได้มานี้ทำให้ผมไม่ต้องกลับไปพ่นยาอีกแล้ว ตอนนั้นที่ไปรับจ้างพ่นยาผมรู้ว่ามันเป็นอันตราย แต่ผมไม่มีทางเลือก คิดแต่ว่าต้องหาเงิน วันนี้ผมผ่านมาได้แล้ว อยากขอบคุณทุกคนที่ช่วยครับ นายกฤษณะเผยความในใจ
นายไพรัตน์ บำรุงจิตต์ ผู้อำนวยการโรงเรียนภัทรพิทยาจารย์ กล่าวแสดงความยินดีกับนายกฤษณะในโอกาสที่จบการศึกษาชั้น ม.ต้น ที่ผ่านมาทางโรงเรียนมองเห็นถึงปัญหาการหลุดออกจากระบบการศึกษาของเด็กในแต่ละปี และให้ความช่วยเหลืออย่างเต็มที่ เพราะอย่างน้อยที่สุดหากเด็กได้จบการศึกษาภาคบังคับ คือชั้น ม.3 เขาจะมีทางเลือกในชีวิตมากขึ้นทั้งในด้านเรียนต่อหรือประกอบอาชีพ
“กรณีของกฤษณะ เป็นเด็กที่มีความพยายาม มีจิตใจที่ยังอยากเรียนหนังสือ แต่ด้วยความลำบากของครอบครัวจึงต้องออกไปประกอบอาชีพ เมื่อทางโรงเรียนได้ทราบปัญหาว่าเด็กต้องออกไปทำงานที่มีอันตรายเพื่อหาเลี้ยงครอบครัว เป็นเหตุผลสำคัญให้ไม่ได้เรียนต่อ จึงให้ความช่วยเหลือดูแลเป็นพิเศษ และเมื่อได้รับการประคับประคองจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง เขาก็แสดงให้เห็นถึงความตั้งใจในการกลับมาเรียนหนังสือ จนคว้าใบประกาศ ฯ มาจนได้”
ขณะที่ นางกุลพรภัสร์ จิระประไพ สถิติจังหวัดนครนายก หนึ่งในทีมติดตามค้นหาเด็กนอกระบบ จังหวัดนครนายก ระบุถึงแผนการช่วยเหลือในขั้นต่อไปว่า หลังจากนี้จะนำอานัดเข้าเรียนฝึกอาชีพที่สำนักงานพัฒนาฝีมือแรงงาน เพื่อให้มีทักษะอาชีพติดตัว ระหว่างนั้นก็ขึ้นอยู่กับความสมัครใจของเจ้าตัวว่าจะเรียนต่อในรูปแบบใด
การที่เราจะช่วยใครสักคน เขาต้องมีใจอยากหลุดพ้นจากสิ่งที่เป็นอยู่ก่อน กับอานัด เด็กคนนี้เปี่ยมด้วยใจใฝ่เรียน อยากมีชีวิตที่ดีขึ้นเป็นทุนเดิม ย้อนกลับไปวันที่เราเจอเขา เราได้เห็นว่าอานัดมีความตั้งใจ และแรงผลักที่อยากให้ครอบครัวเขามีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น เขาอายุแค่นั้น ทั้งอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการออกนอกลู่นอกทางได้ทุกเมื่อ แต่อานัดพูดเสมอว่าเขาอยากหาเงินช่วยพ่อแม่ ยิ่งได้ยินอย่างนั้นเรายิ่งอยากสนับสนุนให้เขามีชีวิตที่ดีขึ้น แต่ในกระบวนการขั้นตอนมันมีหลายสิ่งที่ตัวเขาต้องพยายาม ต้องใช้เวลา ซึ่งเราก็อดทนมาด้วยกัน
นางกุลพรภัสร์ กล่าวต่อไปว่า เราได้วางแผนให้อานัดไปเรียนฝึกอาชีพก่อนในช่วงต้นเดือนเมษายนนี้ เพราะเขาต้องมีทักษะอาชีพติดตัว จากนั้นค่อยมาดูว่าเจ้าตัวอยากไปทางไหนต่อ ส่วนในโอกาสที่เขาเรียนจบในเบื้องต้น ต้องบอกว่า เราภูมิใจที่ได้ดูแลอานัดตั้งแต่วันแรกจนวันนี้ที่เขาจบ ม.3 เราอยากเห็นเขาไปให้ไกลที่สุด ณ ตอนนี้เขามาไกลจากจุดที่เคยยืนอยู่ได้แล้ว ส่วนหนึ่งด้วยความพยายามของเขาเอง ร่วมกับความช่วยเหลือของหลาย ๆ ฝ่าย โดยเฉพาะถ้าไม่มีโครงการค้นหาเด็กนอกระบบที่ริเริ่มโดย กสศ. เราจะไม่เจอเขา ไม่ได้ช่วยให้เขาเรียนจบ
“คือถ้าเราไม่ลงไปหา จะไม่รู้เลยว่ามีเด็กที่ไม่ได้เรียนหนังสืออยู่มากเท่าไหร่ อย่างอานัดเขายังมีชื่อในโรงเรียนแต่เขาไม่ได้ไปเรียนแล้ว เราก็ไม่มีทางรู้ โครงการค้นหาเด็กนอกระบบของ กสศ. จะทำให้เราเจอเด็กที่ต้องการความช่วยเหลือแบบอานัดอีกมากในสังคม ไม่ใช่แค่พื้นที่จังหวัดนครนายก แต่ครอบคลุมไปทั่วประเทศไทย แล้วเราจะได้ช่วยให้เขากลับมาเรียน กลับมาดำเนินชีวิตที่เหมาะสม”
นายสุภกร บัวสาย ผู้จัดการกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) กล่าวว่า สำหรับประเทศไทยมีกลุ่มเด็กและเยาวชนด้อยโอกาสนอกระบบการศึกษา ราว 670,000 คน ซึ่งระบบการศึกษาที่ยืดหยุ่นจะเป็นคำตอบของปัญหาเด็กนอกระบบ เพราะหากส่งเด็กกลุ่มนี้กลับเข้าระบบการศึกษาแบบเดิม โดยโรงเรียนไม่เปลี่ยนแปลง ก็จะไม่ได้ผล เด็กกลุ่มนี้จะหลุดออกจากระบบอีก
ในปี 2563 กสศ.ร่วมกับภาคีจังหวัดต้นแบบสร้างความเสมอภาคทางการศึกษาจะสามารถช่วยเหลือเด็กนอกระบบในพื้นที่ 20 จังหวัดนำร่อง จำนวน 55,000 คน ให้สามารถกลับเข้าสู่ระบบการศึกษาที่ยืดหยุ่นและการฝึกทักษะอาชีพตามศักยภาพ
การดำเนินงานของ กสศ.และ 20 จังหวัด มุ่งเน้นวางแผนการช่วยเหลือรายกรณี เด็กแต่ละคนมีปัญหาต่างกัน ควรแก้ไขด้วยวิธีการอย่างไร รวมถึงการทำงานร่วมกับโรงเรียนที่มีความพร้อมในการปรับวิธีการเรียนการสอน ปรับเวลาการเรียนการสอน ให้มีความยืดหยุ่นเหมาะกับสภาพปัญหาของเด็กกลุ่มนี้ด้วย
ขณะที่เด็กนอกระบบบางกลุ่มอาจไม่สามารถกลับเข้าสู่ระบบการศึกษาได้ แต่ก็จะมีทางเลือกอื่นที่เหมาะสม เช่น การสามารถเก็บสะสมชั่วโมงการฝึกอาชีพที่นำมาเทียบโอนเป็นวุฒิการศึกษาได้เช่นกัน
