นักวิชาการตรวจพบสารหนูเกินมาตรฐานในน้ำบ่อขุดแม่สาย

นักวิชาการ มฟล. ตรวจพบสารหนูเกินมาตรฐานในน้ำบ่อขุดแม่สาย ชาวบ้านใช้อุปโภคในครัวเรือน-ผื่นขึ้นตามตัว โอดชาวแม่สายมีชีวิตอยู่กับสารก่อมะเร็ง รัฐบาลยังไม่มีมาตรการแก้ปัญหา

วันนี้ (29 พ.ค. 68) ผศ.ดร.สุรพล วรภัทราทร หัวหน้าศูนย์วิจัยปัญญาประดิษฐ์และเทคโนโลยีก่อกำเนิด มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ลงพื้นที่แม่น้ำสาย อ.แม่สาย จ.เชียงราย เพื่อตรวจโลหะหนักในน้ำ (สารหนู-As) โดยใช้ชุดตรวจแบบรู้ผลทันที (IQUAN) ซึ่งเป็นชุดที่เคยตรวจไปแล้วก่อนหน้านี้ โดยใช้จุดเดิมในการตรวจ

ผลการตรวจเบื้องต้น จุดที่ 1 แม่น้ำสายที่หัวฝาย พบสารหนู 0.12 มิลลิกรัม/ลิตร (ค่ามาตรฐานคือ 0.01 มิลลิกรัม/ลิตร) การตรวจน้ำประปาจากก๊อกน้ำในบ้านเรือนไม่พบเกินค่ามาตรฐาน นอกจากนี้ ยังมีประชาชนนำน้ำจากบ่อน้ำตื้น (บ่อเจาะ) ในบ้านประชาชน ห่างจากแม่น้ำสายประมาณ 100 เมตร มาให้ตรวจ ซึ่งตรวจพบสารหนู 0.10 มิลลิกรัม/ลิตร

ผศ.ดร.สุรพล กล่าวว่า น้ำประปายังคงปลอดภัย แต่น้ำในแม่น้ำสายค่าค่อนข้างสูง บ่อน้ำตื้นที่มีความลึก 5-10 เมตร ที่ชาวบ้านนิยมขุดเพื่อนำน้ำมาใช้ในบ้านพบค่าสารหนูเกินมาตฐาน จึงไม่ควรใช้แล้ว ทางการควรแจ้งเตือนชาวบ้าน และสาธารณสุขควรเก็บตัวอย่างน้ำบ่อที่ชาวบ้านใช้ไปตรวจ รวมถึงบ่อบาดาลด้วยว่าปลอดภัยหรือไม่

ในวันเดียวกันมีการจัดประชุมสัมมนากรณีปัญหามลพิษข้ามพรมแดน แม่น้ำกก สาย รวก โขง “ปิดเหมืองต้นน้ำสาย ก่อนทุกอย่างจะสายเกินแก้” ที่ห้องประชุมเทศบาลตำบลเวียงพางคำ อ.แม่สาย จ.เชียงราย โดย ดร.สืบสกุล กิจนุกร อาจารย์มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง กล่าวว่า ขณะนี้รัฐบาลพูดถึงแค่ปัญหาสารหนูในแม่น้ำกก แต่จริง ๆ แล้วลามไปถึง 4 แม่น้ำ โดยแม่น้ำสายคือน้ำพิษ รัฐบาลพูดเฉพาะการแก้ปัญหาน้ำท่วม ต้องการให้ตรวจเร่งด่วน ประชาชนมีแนวปฏิบัติอย่างไร ขอเทศบาล รพ.สต. สำรวจว่าใครบ้างห้ามสัมผัสน้ำโดยตรง น้ำท่วมนี้มากับสารโลหะหนัก เป็นน้ำพิษหรือไม่

ดร.สืบสกุล กล่าวต่อว่า เหตุการณ์ที่เกิดในขณะนี้ เป็นความเสี่ยงสิ่งแวดล้อมระดับโลก เพราะพบภาพเหมืองแร่แรร์เอิร์ทที่ต้นน้ำ ซึ่งเบอร์หนึ่งคือจีน มีแร่นี้ในมือมากที่สุด ทุก อปท. ควรมีการตรวจเพื่อให้รู้และเป็นแนวทางในการปฏิบัติ การตรวจที่แม่สายที่น่ากังวลคือพบตะกั่วเกินค่ามาตรฐาน มูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ทำรายงานเปิดเผยพื้นที่ทำเหมือง และเมื่อดูกูเกิลเอิร์ทก็เห็น

“ใครผลิตแร่ ใครนำเข้าแร่ ปลายทางของแร่อยู่ที่ไหน นอกจากนี้ ระบบประปาของเราเปราะบางมาก ทั้งที่แม่สายและ อ.เมือง เมื่อน้ำท่วมก็ต้องหยุดการผลิต แหล่งน้ำดิบของเราอยู่ในภาวะเสี่ยง ซึ่งที่แม่น้ำสายมีการตรวจน้ำและตะกอนดินเพียง 1 ครั้งเท่านั้น” ดร.สืบสกุล กล่าว

นายบัณฑิตย์ พันธ์พลากร ผู้อำนวยการศูนย์จัดการภัยพิบัติเพื่อนพึ่ง (ภา) กล่าวว่า เราใช้น้ำประปาจากแม่น้ำสายอุปโภคบริโภค แปรงฟัน การตกค้างของสารโลหะจะเป็นอย่างไร ก่อเป็นมะเร็งในวันข้างหน้า เมื่อวันที่ 24 พ.ค. น้ำท่วมที่แม่สาย ได้ไปช่วยประชาชนล้างบ้านที่ถ้ำผาจม ปรากฎว่าเป็นผื่นขึ้นที่มือสองข้างจนวันนี้ยังไม่หาย

“ชุมชนติดแม่น้ำสายที่ได้รับผลกระทบจากน้ำท่วมและปนเปื้อนสารพิษแบบนี้ ต่อไปใครจะมาช่วย ต้องใส่ชุดหมี ใส่ถุงมือ หรือสวมชุดอวกาศ คนจะมาช่วยนี่ต้องกล้าหาญมาก ชาวบ้านที่ยังไม่มีข้อมูลว่าสารพิษนี้จะสะสมร่างกายอย่างไร ทุกวันนี้เราใช้ชีวิตอยู่กับมะเร็งที่จะเกิด คำว่าปลอดภัยในชีวิตของเราอยู่ตรงไหน 40,000 คนที่ใช้น้ำประปามีความเสี่ยงต่อสุขภาพในอนาคต หากคนแม่สายกันเองยังไม่ปกป้องแม่น้ำที่เราใช้” นายบัณฑิตย์ กล่าว

น.ส.เพียรพร ดีเทศน์ เลขาธิการมูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา (พชภ.) กล่าวว่า ปัญหามลพิษข้ามพรมแดนที่เกิดขึ้นกับแม่น้ำกก สาย รวก โขง 4 แม่น้ำ กำลังเป็นปัญหาที่ประชาชนต้องการเห็นการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ การเปิดหน้าดินทำเหมืองเถื่อนไม่มีกฎหมายใด ๆ ที่ต้นน้ำของประชาชนนับล้านคนต้องยุติทันที ทุกวันนี้เราเห็นน้ำแต่เรากลับใช้ไม่ได้ สำหรับปัญหาแม่น้ำสาย ณ เวลานี้รัฐบาลยังไม่มีมาตรการแก้ปัญหาการปนเปื้อนสารโลหะหนัก