กรมชลฯ โชว์นวัตกรรมจัดการน้ำ-สู้ภัยแล้ง สนับสนุนงานวิศวกรรมชลประทาน

รศ.ดร.ปัทมาวดี โพชนุกูล ผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) พร้อมผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ เยี่ยมชมผลงานวิจัยของกรมชลประทานซึ่งได้รับการสนับสนุนงบประมาณงานปี 2564 จากกองทุน สกสว.กว่า 55 ล้านบาท โดยผลงานที่ดำเนินการเสร็จสิ้นแล้วสามารถสนับสนุนการดำเนินงานด้านวิศวกรรมชลประทานให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยมีผลงานวิจัยเด่นดังต่อไปนี้

1.การศึกษาสารประกอบอินเทอร์คาเลชันในดินเพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์ดินกระจายตัวในพื้นที่ชลประทาน โดย นายนิติกรณ์ เชื้อกุณะ ซึ่งพัฒนาเทคนิคใหม่ที่เป็นต้นแบบในการตรวจวิเคราะห์สมบัติด้านการกระจายตัวของดิน นำดินมาเป็นส่วนประกอบว่าจะไม่เกิดจุดบกพร่องที่ส่งผลให้ชั้นโครงสร้างเสียหายพังทลายในอนาคต สร้างองค์ความรู้และฐานข้อมูลที่น่าเชื่อถือ นำไปสู่การพัฒนาให้ใช้งานได้จริง

2.การบริหารจัดการรองรับภัยแล้งต้นแบบของพื้นที่ชลประทานอ่างเก็บน้ำชลประทานขนาดกลาง 20 แห่ง โดย นายสุวัฒน์ พาหุสุวัณโณ เสร้างนวัตกรรมต้นแบบการบริหารจัดการน้ำที่เหมาะสมกับบริบทของชุมชน รวมทั้งพัฒนาเครื่องมือการพยากรณ์และการจัดสรรน้ำ ฐานข้อมูล ความต้องการของกิจกรรมการใช้น้ำต่าง ๆ อีกทั้งประเมินมูลค่าทางเศรษฐกิจด้านเกษตรกรรมในพื้นที่ชลประทานของอ่างเก็บน้ำขนาดกลางหรือพื้นที่รองรับภัยแล้ง รวมถึงส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการน้ำของชุมชนผู้ใช้น้ำ ถ่ายทอดความรู้แก่เกษตรกรประมาณ 10,000 คน ทำให้เกษตรกรมีช่องทางสื่อสารกับเจ้าหน้าที่โครงการและเข้าถึงข้อมูลเพื่อตัดสินใจเพาะปลูกพืช

3.การกำจัดวัชพืชน้ำในอ่างเก็บน้ำเพื่อลดผลกระทบการสูญเสียน้ำในช่วงฤดูแล้ง โดย น.ส.อุไร เพ่งพิศ ซึ่งใช้สารกำจัดวัชพืชในพื้นที่ที่แพร่ระบาดอย่างเหมาะสม มีประสิทธิภาพ รวดเร็ว โดยใช้โดรนฉีดพ่น นอกจากนี้ยังประหยัดงบประมาณ และปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อม ไม่มีสารตกค้าง สามารถกำจัดผักตบชวา ไมยราบยักษ์ กกกาบประน้อย และจอกหูหนู รวมวัชพืชที่กำจัดได้ประมาณ 11,000 ตัน ลดการสูญเสียน้ำ เพิ่มพื้นที่ผิวน้ำในอ่างเก็บน้ำมากกว่าร้อยละ 98

สำหรับงานวิจัยที่เปิดตัวตั้งแต่ปี 2565 ประกอบไปด้วย การพัฒนาระบบคาดการณ์ปริมาณน้ำในอ่างเก็บน้ำขนาดกลาง จำนวน 412 แห่ง โดยนายพีระพงศ์ รัตนบุรี ช่วยลดผลกระทบจากภัยแล้งและอุทกภัยทั้งในและนอกเขตพื้นที่ชลประทาน มีน้ำต้นทุนเพียงพอในทุกกิจกรรม เพิ่มคุณภาพชีวิตและความมั่นคงของเกษตรกร ลดผลกระทบทางเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม และโครงการการพัฒนาเครื่องมือสำรวจระยะไกลเพื่อประเมินพื้นที่เสี่ยงภัยอันเกิดจากน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำมูลตอนล่าง ครอบคลุมพื้นที่จังหวัดบุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ และอุบลราชธานี โดย นายวชิระ สุรินทร์ ซึ่งจะขยายผลดำเนินการสำรวจพื้นที่ลุ่มน้ำบางระกำ จังหวัดพิษณุโลก และพื้นที่ลุ่มต่ำบางพลวง จังหวัดปราจีณบุรี รวมถึงสำรวจความสมบูรณ์ของข้าวในแปลงทดลองเพื่อวิเคราะห์ค่าคงที่สมดุลและค่าดัชนีความต่างพืชพรรณพื้นที่โครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาบางเลน จังหวัดนครปฐม

ภายหลังเยี่ยมชมผลงาน ผู้อำนวยการ สกสว.ให้ข้อเสนอแนะว่า การตั้งโจทย์และสมมติฐานตั้งแต่ต้นมีความสำคัญว่าจะดำเนินการวิจัยเพื่อเป้าหมายใด สามารถแก้ปัญหาได้ตรงจุดหรือไม่ รวมถึงต้องมีแรงบันดาลใจในการทำงานที่ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อประเทศด้านการบริหารจัดการน้ำอย่างแท้จริง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการลดการสูญเสียน้ำ ซึ่งโครงการที่มีผลกระทบสูงสามารถขยายผลต่อไปได้