นักวิชาการมองระบบเลือก สว.เหมือนกล่องสุ่ม ได้คนที่ไม่ยึดโยงประชาชน

วันนี้ (11 พ.ค.67) สถาบันปรีดี พนมยงค์ ร่วมกับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จัดงานวันปรีดี พนมยงค์ เพื่อเป็นการรำลึกถึงคุณูปการของศาสตราจารย์ ดร.ปรีดี พนมยงค์ รัฐบุรุษอาวุโส ณ หอประชุมศรีบูรพา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์

ช่วงหนึ่งของเสวนาทางวิชาการ “เก่าไปใหม่มา : สว. ชุดใหม่ อนาคตประชาธิปไตย อนาคตประเทศไทย” ที่ดำเนินรายการโดยนายยิ่งชีพ อัชฌานนท์ ผู้อำนวยการบริหารโครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน (iLaw) ศ.ดร.ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ อดีตคณบดีคณะศิลปศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในฐานะผู้แสดงเจตจำนงค์ลงสมัคร สว. กล่าวถึงการทำหน้าที่ สว.ชุดพิเศษที่มาจากการแต่งตั้ง ตลอดระยะเวลา 5 ปีที่ผ่านมาว่า สว.ชุดพิเศษทำให้เรากลับมาตั้งคำถามว่า “ทำไมต้องมี สว.” พวกเขารับรองกฎหมาย 8 ฉบับ เลือกนายกรัฐมนตรีที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้ง บล็อกให้หัวหน้าพรรคที่ได้รับเลือกจากประชาชนโดยเสียงส่วนข้างมากไม่ให้เป็นนายกฯ จึงขอให้คะแนน F กับ สว.ชุดนี้

ศ.ดร.สิริพรรณ นกสวน สวัสดี คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวต่อว่าหน้าที่ของ สว.คือการผ่านกฎหมาย ที่ผ่านมามีการเสนอร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญ จำนวน 26 ฉบับ แต่มีเพียงฉบับเดียวที่ผ่านคือ ร่างของพรรคประชาธิปัตย์ เรื่องแก้ระบบการเลือกตั้ง ถือเป็นการขัดขวางไม่ให้มีการแก้รัฐธรรมนูญ และปฏิเสธการปิดสวิสช์ตนเอง

สว.ยังมีหน้าที่การตรวจสอบ จากสถิติพบ สว.ตั้งกระทู้ตามมาตรา 150 จำนวน 588 กระทู้ นอกจากนี้ยังมีหน้าที่เห็นชอบองค์กรอิสระ แต่กลับใช้อำนาจนี้อย่างน่าสงสัย ปี 2567 ปฏิเสธเห็นชอบแต่งตั้งประธานศาลปกครอง ทั้งยังปฏิเสธเห็นชอบให้กับกรรมการ ป.ป.ช.หลายคน ถือเป็นการไม่เห็นชอบให้กับคนที่ไม่เห็นพ้องหรือไม่

สว.มีหน้าที่การขับเคลื่อนปฏิรูปประเทศ แต่ 5 ปี เราไม่เห็นการปฏิรูปที่ออกดอกออกผล สิ่งซ้อนเร้นคือ การสืบทอดอำนาจของ คสช. ขอบคุณ สวย.ที่เป็นภาพสะท้อนว่าการรัฐประหารและการออกแบบ สว.ล้มเหลว เราควรมีฉันทามติว่ารัฐธรรมนูญฉบับที่ออกแบบมาให้อำนาจ สว.ควรได้รับแก้ไข

รศ.ดร.ประจักษ์ ก้องกีรติ คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ให้คะแนน สว.ที่หมดวาระเต็มสิบในการพิทักษ์รักษาระเบียบอำนาจเดิม ทำหน้าที่ตอบสนองของผู้แต่งตั้ง เป็นลูกจ้างที่ซื่อสัตย์ รัฐธรรมนูญฉบับปี 2560 คือพินัยกรรมของการรัฐประหาร และ คสช.ต่อให้เขาไม่อยู่แล้ว แต่ได้วางกรอบไม่ให้สังคมเปลี่ยนแปลง สว.จึงกลายเป็นผู้พิทักษ์พินัยกรรมฉบับนี้

ในแง่การส่งเสริมประชาธิปไตย สว.ที่หมดวาระ เป็นศูนย์ สว.ขัดขวางและกร่อนเซาะประชาธิปไตยมากที่สุด หากไม่มี สว.ชุดปิดทองหลังพระ ประเทศไทยคงพัฒนาไปไกลกว่านี้ และรัฐธรรมนูญคงได้รับการแก้ไข พลเอกประยุทธ์ คงไม่ได้รับการเลือกเป็นนายกฯ ขอบคุณ สว.ที่สร้างคุณูปการช่วยทำลายมายาคติที่ว่า “สว.แต่งตั้งเป็นผู้มีคุณวุฒิสูง ตรวจสอบถ่วงดุลผู้มีอำนาจ เป็นสภาฯ พี่เลี้ยง สว.คนดี” จึงเกิดคำถามว่าทำไมต้องมี สว. เราเปลี่ยนเป็นสภาฯ เดี่ยวดีหรือไม่

ขณะที่รูปแบบการเลือก สว.ตามรัฐธรรมนูญ ปี 560 ได้สร้างนวัตกรรมหลายอย่าง เดิมให้เลือก สส.โดยมีบัตรใบเดียว แต่เลือก สส.ได้ 2 ประเภท รวมถึงการเลือก สว.ชุดใหม่ ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่มีประเทศใดในโลกทำ เป็นระบบไม่ชอบธรรม ไม่ยึดโยงกับประชาชน เป็นการทำให้พิสดารโดยตั้งใจ การเลือกกันเองในหมู่ผู้สมัคร จะทำให้เราได้ตัวแทนจากประชากรที่น้อยมาก ๆ เราเคยทดลองใช้ระบบเลือกสรร สว.มาแล้วช่วงปลายปี 2561 และต้นปี 2562 ซึ่ง กกต.ยอมรับว่าเป็นการเลือกที่เงียบที่สุดในโลก มีคนสมัคร 7,000 คน เพื่อให้ได้ สว.50 คน

ผู้ออกแบบระบบ ไม่ให้เลือกตั้ง สว.ทั้งหมดเพราะหวาดกลัวจะได้ สว.ที่ประชาชนเลือกมา การแต่งตั้งทั้งหมดก็มีความเสี่ยง อำนาจ สว.อาจตกไปอยู่ฝั่งตรงข้าม ในกรณีที่ผู้มีอำนาจไม่ได้เป็นรัฐบาล จึงต้องหาระบบที่เป็นครึ่ง ๆ กลาง ๆ มีการเลือกไขว้เหมือนระบบ สว.กล่องสุ่ม

รศ.ดร.ประจักษ์ ทิ้งท้ายว่า สว.ไม่ได้เป็นตัวแทนของใคร เป็นคน 200 คนที่ไม่ได้ยึดโยงจากประชาชน ทำให้ง่ายต่อการกระชอนซื้อ แจกกล้วยง่าย ควบคุมง่าย ไม่ต้องรับผิดชอบต่อใคร เป็นความตั้งใจและเป็นเกมที่ชนชั้นนำออกแบบมา สิ่งที่ประชาชนจะทำได้คือ การไปสมัครให้เยอะที่สุดเท่าที่จะทำได้