จุฬาฯ-สสส. เปิดตัวแพลตฟอร์ม ‘น้องเคยมาเท่าไหร่’ และ ‘ตามสั่ง-ตามส่ง’ หนุนวิน-ร้านค้ารายย่อย

วันนี้ (21 พ.ค. 68) กลุ่มวิจัยนวัตกรรมเพื่อสังคมสมานฉันท์และเศรษฐกิจถ้วนถึงแห่งเอเชีย สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เปิดตัวนวัตกรรมแพลตฟอร์ม “น้องเคยมาเท่าไหร่” และ “ตามสั่ง-ตามส่ง” ภายใต้แนวคิดเศรษฐกิจสังคมสมานฉันท์ (Social and Solidarity Economy) เพื่อสร้างเสริมสุขภาวะทางเศรษฐกิจ (Economic Well-being) ทั้งสองฝ่ายตั้งเป้าสนับสนุนให้กลุ่มอาชีพวินมอเตอร์ไซค์รับจ้างและร้านค้าอาหารรายย่อยในชุมชนเข้าถึงระบบดิจิทัลเพื่อเพิ่มรายได้ และมีศักยภาพในการพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน

ดร.ณัฐพันธุ์ ศุภภา รักษาการผู้อำนวยการสำนักวิชาการและนวัตกรรม สสส. กล่าวว่า สถานการณ์โควิด-19 ในไทยส่งผลให้ประชาชนต้องกักตัวอยู่บ้าน แพลตฟอร์มออนไลน์ให้บริการส่งอาหารและการเดินทางจึงเข้ามามีบทบาทสำคัญ ส่งผลให้วินมอเตอร์ไซค์ที่ไม่ได้เข้าร่วมแพลตฟอร์มประสบปัญหารายได้ลดลง ผลสำรวจผู้ขับขี่รถจักรยานยนต์รับจ้างสาธารณะในกรุงเทพฯ 400 คน ปี 2566 พบว่า 89.3% ไม่ให้บริการผ่านแอปพลิเคชันเรียกรถ เนื่องจากใช้งานไม่สะดวก ขั้นตอนการสมัครซับซ้อน และแพลตฟอร์มเรียกเก็บค่าบริการ ทำให้มีภาระค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ 46.5% ไม่มีเงินออม และ 11% เป็นหนี้ทั้งในและนอกระบบ

ดร.ณัฐพันธุ์ กล่าวเสริมว่า จากสถานการณ์ดังกล่าว สสส. จึงร่วมกับสถาบันเอเชียศึกษา จุฬาฯ พัฒนานวัตกรรมแพลตฟอร์ม “น้องเคยมาเท่าไหร่” และ “ตามสั่ง-ตามส่ง” ด้วยแนวคิด Economic Well-being มุ่งสนับสนุนให้วินมอเตอร์ไซค์ ร้านอาหาร และร้านค้าในชุมชนเข้าถึงนวัตกรรมเพื่อใช้เป็นช่องทางเพิ่มรายได้ สร้างความมั่นคงทางอาชีพ และส่งเสริมให้ประชาชนในพื้นที่มีเครื่องมือสั่งอาหารและเรียกใช้บริการวินมอเตอร์ไซค์ในชุมชนที่มีมาตรฐานและราคาเป็นธรรม แพลตฟอร์มได้นำร่องใช้งานจริงแล้วใน 19 พื้นที่ทั่วประเทศ เช่น ชุมชนลาดพร้าว 101 ชุมชนสามย่าน กรุงเทพฯ, อ.บางกรวย จ.นนทบุรี, และ อ.เบตง จ.ยะลา สสส. ตั้งเป้าขยายผลไปยังอีก 10 พื้นที่ภายในปี 2568 เพื่อพัฒนาโมเดลด้านความมั่นคงทางอาชีพและมาตรฐานการให้บริการของวินมอเตอร์ไซค์ รวมถึงระบบการจัดการขนส่งสาธารณะที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ

นายอรรคณัฐ วันทนะสมบัติ นักวิจัยจากกลุ่มวิจัยนวัตกรรมเพื่อสังคมสมานฉันท์และเศรษฐกิจถ้วนถึงแห่งเอเซีย สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาฯ กล่าวว่า ทีมงานพัฒนานวัตกรรมแพลตฟอร์ม “ตามสั่ง-ตามส่ง” และ “น้องเคยมาเท่าไหร่” จากการออกแบบร่วมกับผู้ใช้งานจริงคือ กลุ่มวินมอเตอร์ไซค์ ร้านค้า และร้านอาหารในชุมชน โดยเน้นให้ระบบใช้งานง่าย ตรงไปตรงมา ผู้ใช้งานที่ไม่มีความเชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีดิจิทัลมากนักสามารถเลือกใช้งานผ่านแอปพลิเคชัน หรือระบบ Line Chat Bot วินมอเตอร์ไซค์ที่เข้าร่วมแพลตฟอร์ม “น้องเคยมาเท่าไหร่” ไม่ต้องเสียค่าคอมมิชชัน อัลกอริทึมจะจับคู่งานตามเวลาและลำดับคิว เพื่อให้วินมอเตอร์ไซค์ที่อยู่ใกล้ที่สุดและอยู่ในคิวแรกพิจารณารับงานก่อน สำหรับร้านค้าและร้านอาหารที่เข้าร่วมแพลตฟอร์ม “ตามสั่ง-ตามส่ง” จะลดภาระต้นทุนการขาย เพราะไม่ต้องเสียค่าตอบแทนที่ผู้ขายได้รับจากการขายสินค้า (Commission) ดังที่แพลตฟอร์มทั่วไปเรียกเก็บ แต่จะใช้ระบบร่วมจ่าย Co-Contribution ซึ่งร้านอาหาร ไรเดอร์ และผู้บริโภคที่ได้ประโยชน์ร่วมกัน จะตัดสินใจร่วมกันในการแบ่งสัดส่วนจ่ายตามต้นทุนประมาณ 5-6 บาทต่อครั้ง ซึ่งน้อยกว่าที่แพลตฟอร์มทั่วไปเรียกเก็บจากร้านอาหาร 35% ของยอดขาย เมื่อมีผู้สั่งอาหาร ระบบจะส่งคำสั่งซื้อไปยังวินมอเตอร์ไซค์หรือไรเดอร์ในชุมชนที่อยู่ใกล้ร้านที่สุด

นายเฉลิม ทองมะดัน นายกสมาคมผู้ขับขี่รถจักรยานยนต์แห่งประเทศไทย กล่าวว่า ช่วงโควิด-19 วินมอเตอร์ไซค์ไม่สามารถรับ-ส่งผู้โดยสารได้ตามปกติ ประชาชนส่วนใหญ่จึงหันไปพึ่งแพลตฟอร์มออนไลน์ ส่งผลให้วินมอเตอร์ไซค์ที่ไม่เข้าร่วมแพลตฟอร์มมีรายได้ลดลงจากวันละ 700-800 บาท เหลือเพียงวันละ 400-500 บาท ทำให้เกิดความเครียดสะสมและกระทบสุขภาพจิต สมาคมฯ จึงร่วมกับ สสส. และภาคีเครือข่ายออกแบบแพลตฟอร์มนี้ เพื่ออำนวยความสะดวกคนในชุมชนด้านการเดินทาง ช่วยให้วินมอเตอร์ไซค์นำร่องที่เข้าร่วมไม่ถูกเอาเปรียบจากการแย่งลูกค้า มีรายได้เพิ่มขึ้น เกิดมาตรฐานการให้บริการ และมีโอกาสเข้าถึงแหล่งเงินทุนในระบบ นายเฉลิมเชิญชวนวินมอเตอร์ไซค์ ร้านค้า และประชาชนร่วมใช้บริการทั้งสองแพลตฟอร์ม เพื่อสร้างโอกาสให้วินมอเตอร์ไซค์ในชุมชนได้รับ-ส่งผู้โดยสาร และให้ประชาชนได้ใช้วินมอเตอร์ไซค์ที่มีมาตรฐานและขึ้นทะเบียนถูกต้องตามกฎหมาย

วินมอเตอร์ไซค์หรือไรเดอร์ที่สนใจสามารถดาวน์โหลดแพลตฟอร์มได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ที่ Google Play สำหรับระบบ Android และ App Store สำหรับระบบ iOS ส่วนผู้ใช้บริการสามารถสแกน QR code ที่โปสเตอร์ หรือเพิ่มเพื่อนในไลน์ @winapp สำหรับแพลตฟอร์ม “น้องเคยมาเท่าไหร่” และ @tamsang-tamsong