นักวิจัยประสาทชีววิทยา ม.เชียงใหม่ คว้ารางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่นปี 68

นักวิจัยประสาทชีววิทยา ม.เชียงใหม่ คว้ารางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่นปี 68 – เผย ผลการวิจัย เชื่อมโยง ‘ภาวะอ้วนลงพุง’ กับ ‘การเสื่อมของสมอง’ ขณะนักวิจัยสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ และนักวิจัย ม.เชียงใหม่ คว้ารางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่

วันนี้ (13 ส.ค. 68) มูลนิธิส่งเสริมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในพระบรมราชูปถัมภ์ เปิดตัวผู้ได้รับรางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่น และรางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ปี 2568 ซึ่งจัดขึ้นเป็นปีที่ 44 ณ โรงแรมเซ็นทารา แกรนด์ แอท เซ็นทรัลพลาซา ลาดพร้าว กรุงเทพฯ

ศ.ดร.จำรัส ลิ้มตระกูล ประธานคณะกรรมการรางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่น กล่าวว่า การวิจัยขั้นแนวหน้า เป็นกุญแจสำคัญที่จะช่วยปลดล็อกประเทศไทยให้ก้าวพ้นจากกับดักประเทศรายได้ปานกลาง ก้าวสู่การเป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว

ประเทศเกาหลีใต้ลงทุนด้านวิจัยและพัฒนาสูงมากกว่า 5% ของ GDP และมีสิทธิบัตรมากเป็นอันดับ 4 ของโลก ส่งผลให้ GDP ต่อหัวเพิ่มขึ้นกว่า 130 เท่า ภายใน 50 ปี ขณะที่ประเทศไทยเพิ่มขึ้นเพียง 26 เท่าในช่วงเดียวกัน ขณะที่ข้อมูลของ Nature Index Research Leaders พบว่า ไทยมีส่วนร่วมด้านการวิจัยขั้นแนวหน้าเพียง 10% ของประเทศสิงคโปร์ และไม่ถึง 5% ของประเทศเกาหลีใต้

การเพิ่มร้อยละของ GDP สำหรับการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาจึงเป็นสิ่งสำคัญ โดยมีเป้าหมายการลงทุนด้านวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม ที่ครอบคลุม 4 ด้านหลัก ได้แก่ พลังงานและสิ่งแวดล้อม, วัสดุขั้นสูง, เทคโนโลยีชีวภาพ และเทคโนโลยีดิจิทัล ซึ่งมีความสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมของประเทศ

สำหรับผู้ได้รับรางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่นปี 2568 ได้แก่ ศาสตราจารย์ (เชี่ยวชาญพิเศษ) ดร.ทันตแพทย์หญิง สิริพร ฉัตรทิพากร ภาควิชาชีววิทยาช่องปากและวิทยาการวินิจฉัยโรคช่องปาก คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และหน่วยสรีรวิทยาระบบประสาท ภายใต้ศูนย์วิจัยและฝึกอบรมสาขาโรคทางไฟฟ้าของหัวใจ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จากผลงานวิจัย ‘พยาธิสรีรวิทยาของระบบประสาทด้านการบกพร่องการเรียนรู้และความจำ: จากแบบจำลองสัตว์สู่การศึกษาทางคลินิก’

งานวิจัยดังกล่าวมุ่งศึกษาพยาธิสภาพของสมองในผู้ที่มีภาวะบกพร่องด้านการเรียนรู้และความจำ หรือ ‘ภาวะสมองเสื่อม’ ซึ่งเกิดจากสาเหตุหลากหลาย เช่น ภาวะอ้วนลงพุง ภาวะชราภาพ ภาวะหัวใจขาดเลือด และการใช้ยาเคมีบำบัด

งานวิจัยค้นหาวิธีการรักษาใหม่และตัวบ่งชี้ชีวภาพที่สามารถนำไปใช้ในทางคลินิกได้ โดยใช้หลักการวิจัยแบบองค์รวม ‘จากเซลล์สู่ผู้ป่วยทางคลินิก’ เชื่อมโยงงานวิจัยพื้นฐานด้านชีววิทยาระดับโมเลกุล ระบบไฟฟ้าสมอง และกลไกการเรียนรู้และความจำ เข้ากับการประยุกต์ใช้จริงในผู้ป่วย

งานวิจัยศึกษาความเกี่ยวข้องระหว่างภาวะอ้วนลงพุงกับการเสื่อมของสมอง การบริโภคอาหารไขมันสูงต่อเนื่องเป็นเวลานานทำให้เกิดการสูญเสียความสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้ มีการกระตุ้นการอักเสบในทางเดินอาหาร การสะสมของไขมันในร่างกาย นำไปสู่ภาวะอักเสบระดับต่ำทั่วร่างกาย ภาวะดื้อต่ออินซูลินทั้งในร่างกายและในเซลล์ประสาท ความผิดปกติของไมโทคอนเดรียในเซลล์สมอง การทำงานผิดปกติของเซลล์ไมโครเกลียในสมอง ส่งผลต่อการเรียนรู้และความจำ

การมีภาวะอ้วนลงพุงเรื้อรังยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการสะสมของเบต้า-อะไมลอยด์ในสมอง ซึ่งเป็นปัจจัยหลักของภาวะสมองเสื่อม งานวิจัยยังแสดงให้เห็นว่า การลดภาวะอ้วนลงพุง สามารถฟื้นฟูการทำงานของสมอง และช่วยเสริมการเรียนรู้และความจำได้

สำหรับรางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ปี 2568 ได้แก่

1.ดร.สมาพร ติญญนนท์ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) ผู้พัฒนาการสังเกตการณ์และสร้างอุปกรณ์ดาราศาสตร์ เพื่อศึกษาวิวัฒนาการและการสิ้นอายุขัยของดาวฤกษ์มวลมาก

2.ดร.ศิรสิทธิ์ ศรีนวลปาน ศูนย์ความเป็นเลิศด้านความหลากหลายของจุลินทรีย์และการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ผู้คิดค้นและพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพของสาหร่ายและไซยาโนแบคทีเรียในด้านการเกษตร อาหาร พลังงานและสิ่งแวดล้อม